"O 7 e 8 de xuño 1809 supón o fin da ocupación de Galicia polos franceses. Ante a dura resistencia, que en Caldelas e Pontesampaio ofreceron os soldados e guerrilleiros galegos mandados polo conde de Moroña e por Pablo Morillo, este último de brillante e controvertida carreira militar e política, o sexto corpo do exército francés bátese en retirada por ordes do Mariscal Ney.
En 1908, ante a proximidade do centenario de feito tan relevante, xorde a idea en Pontesampaio e Arcade de erixir un monumento no lugar onde se desenvolveu a batalla. Acordan, para iso, pedir a colaboración do pobo, Institucións e personalidades. Con todo, Eduardo Vincenti, que esas datas era presidente do Centro Galego de Madrid, quen suxeriu a través deste para que o monumento fose erixido en Pontevedra, alegando que na batalla tamén participaron veciños doutros pobos da provincia. Os ánimos exaltáronse con esta proposta e a comisión prol monumento dimitiu, aproveitando a ocasión o Centro Galego para facerse cargo definitivamente do proxecto.
O escultor elixido para realizar a obra foi o ovetense Julio González Pola asiduo participante nas exposicións nacionais, como era frecuente nos artistas da época, e nas que logrou varias medallas. É autor de varios monumentos conmemorativos e funerarios, destacando tamén no apartado das artes menores.
O monumento tenta reconstruír os últimos momentos da batalla para o cal o escultor crea unha escenografía e unha iconografía adecuadas. Así dunha base graduada arrincan dous corpos rectangulares que mostra na súa fronte os escudos das catro provincias galegas, en bronce e no centro a inscrición pétrea da data da batalla. Sobre todos corpos e cun fondo rochoso como escenario aparece unha figura feminina, símbolo da patria galega, que convida á loita mentres sostén un gran escudo de España. Como fondo ao descrito érguese o alicerce dunha ponte derruída, aludindo ao de Pontesampaio, voado polos galegos en 1809. Este, ademais do simbolismo serve de pedestal a un abigarrado grupo de heróicos guerrilleiros do que sobresae a figura do tenente Morillo que co sabre no alto incita á loita. Tras el a bandeira mantense no alto a pesar das difíciles circunstancias. O resto do grupo, no que falta unha figura que o escultor non puido colocar por non ter espazo, esfórzase por defender a súa posición en torno ao canón a pesar do seu precario armamento. De xeito conxunto o campesiño, o estudante e o soldado loitan sen conmoverse polo compañeiro ferido. Non hai lugar a dúbidas que é un momento difícil e dramático elixido polo artista para levar ao bronce.
É unha gran obra e será a última do seu estilo que malgaste tanto bronce e tanto detallismo na narración. O profesor Ortega Sandoval considérao un dos monumentos máis afortunados da época tanto polo seu esquema compositivo como pola fiel reprodución do acontecemento que che inmortalizar.
Aínda que o primeiro centenario cumpriuse en 1909 e as inscricións aluden a esta mesma data, o monumento inaugúrase en 1911 con gran aparato. O día elixido, o 27 de agosto, celebrouse cunha diana por varias bandas de música, logo seguiu a procesión cívica cos nenos das escolas, con representantes do concello e outras institucións e deputados. O acto foi presidido polo representante do Goberno e presidente do Senado Montero Ríos que descubriu o monumento despois de asistir a unha misa de campaña. Houbo varios discursos e depositáronse ramos de flores. Pola noite concluíu o acto co toque de retreta."
Artigo traducido ó galego por Milprimaveras. Orixinal en castelán: Mercedes Gallego Esperanza
O alcalde de Pontevedra daquela era Javier Puig
Ningún comentario:
Publicar un comentario