venres, 5 de novembro de 2021

Historia do Hospital de Pontevedra

Antigo hospital en Curros Enríquez
Novo hospital en Loureiro Crespo

O antigo hospital SITUADO na actual a praza de Curros Enríquez ampliouse en diferentes séculos e deu orixe noutra localización ao actual Hospital provincial de Pontevedra. Durante as obras realizadas no marco do plan Urbano II de Pontevedra apareceron cerámicas medievais, restos romanos e deixaron á vista os muros e cimentos do antigo hospital que constaba dunha igrexa, unha capela e un camposanto. O seu primeiro nome foi Hospital do Corpo de Deus, máis tarde Corpus Christi, e ocupaba unha planta maior que do que hoxe é o solar do edificio do Casino Mercantil e Industrial de Pontevedra e a capela das Ánimas, na travesía que hoxe leva o seu nome.

 A súa fundación documéntase no testamento da veciña da Villa Teresa Pérez Fiota tras o seu falecemento o 15 de xullo de 1439. Unha muller con diñeiro e propiedades que viviu na Rúa dá Correaría e foi enterrada no cemiterio de San Bartolomé , lugar que na actualidade ocupa o Liceo Casino de Pontevedra. Pérez Fiota doaba con destino a un novo hospital, exento á xurisdición parroquial, unhas casas da súa propiedade existentes nese lugar (actual praza de Curros Enríquez). Sobre este documento o Museo de Pontevedra custodia a " Ejecutoria de preito entre frei Agustín Domínguez cos Confrades do Corpus Christi da Vila de Pontevedra sobre os bens pertencentes ao Hospital de Corpus Christi, na cal se atopa a escritura de fundación do devandito Hospital outorgada por Teresa Pérez Fiota no 16 de xuño de 1439". A defunta deixaba como usufructuaria de todos os seus bens á súa irmá Elvira, que sería a primeira co-administradora do novo hospital co clérigo de San Ciprián de Aldán, Marcos Fernandez. No seu testamento Teresa deixou claro que era condición dos traballadores: "asistir aos pobres enfermos, carecía dea estipulacións precisas no testamento, non poñéndose outra condición que a de que homes e mulleres que fosen recibidos habían de ser limpos, que non estivesen embriagados, nin promovesen rifas e pendencias, pois en caso tal poderían ser despedidos para outro hospital calquera, de acordo co seu desexo xeral de que fose a institución caritativa que creaba para que os seus pobres atopen nel albergue, e da xestión do hospital fíxose cargo a Confraría do Corpus Christi, pero noutro documento, do 5 de decembro de 1530, deixaba clara a mala administración do hospital por parte da mesma, xa que bens e rendas desviábanse en ocasións a outros fins. Sobre o traspaso aos Irmáns da Orde Hospitalaria de San Juan de Deus comentar que o papa San Pio V aprobou a súa fundación en 1572, aínda que outras fontes datan o inicio en 1537. A nova orde "establecía, a servir, asistir e curar aos enfermos pobres e buscar as esmolas para sustentalos", ademais da atención aos fieis e o mantemento dos Hospitais que fosen fundando. Os Irmáns de San Juan de Deus, xa establecidos en Galicia, fixéronse cargo do Hospital de Pontevedra oficialmente o 4 de outubro de 1597, faise efectiva en 1598, coa autorización do concello e en presenza de "Alonso da Maza, tenente de alcalde; Payo de Ribeira, don Pedro de Montenegro, Fernando Gutiérrez de Bustillo, os licenciado Pazos, Antonio de Salnés Mariño, rexedores todos, e o procurador xeral Lázaro Gómez". Unha das novas condicións consistía: "Que a orde de preferencia de recepción de enfermos establecésese así: primeiro os veciños da Villa, daquela os dos arredores e xurisdición de Pontevedra, e en terceiro lugar os peregrinos que foren e viñeren de Santiago de Compostela". Segundo o relato de Fernández Villamil, en base ao documento orixinal de Pérez Fiota en Pontevedra existían en 1600 os seguintes hospitais: O de Santiago (o da Ponte), anexo ao  hospital, que tivo a súa Capela e estivo situado nas inmediacións da Porta da Ponte na antiga fortaleza arzobispal; outro o da nosa Señora do Camiño, relacionado coa leprosería do Gafos; e o de San Juan de Deus e A nosa Señora da Piedade. Coa desamortización de Mendizábal en 1838, Real orde do 2 de outubro, determinouse "que continuase aberto devandito Hospital á cargo do Concello desta cidade, como o tiñan os relixiosos Hospitalarios". En 1886 xurdiu un problema entre o concello e o arcebispo de Santiago polo nomeamento do capelán do hospital. Un conflito que se fixo público na prensa por ambas as partes cando o concello acordou nomear capelán ao presbítero José García Pintos, solicitando ao arcebispo o seu parabén, cuestión que molestou ao prelado ao consideralo unha inxerencia. A cousa chegou a tal punto, que o concello acordou deixar de pagar o consignado para funcións relixiosas e non asistir a ningunha delas en Pontevedra ata que o arcebispo reparase a ofensa; ao final, as augas volveron ao seu leito. O Hospital de San Juan de Deus demoleuse a finais do XIX, o 13 de xullo de 1896, pero consérvase a planta de cimentación baixo a praza. O reloxo orixinal do hospital trasladouse á fachada da Peregrina e consérvanse algunhas tallas da igrexa e as campás.  Ante as protestas dos veciños pola demolición da igrexa, a actual capela das Ánimas foi construída polo marqués de Riestra, Fernando Campo, Aquilino García, Celestino Reguera e Pedro Martínez, segundo reza na placa "que construíron ás súas expensas esta capela no ano de 1898" ( parece que é 1898 xa que o último número está borroso).

 Tradución ó galego do artigo de Milagros Bará no Diario de Pontevedra

martes, 24 de agosto de 2021

Historia do Loro Ravachol

Corría o ano 1880 cando o farmacéutico Perfecto Feijoo voltou de Madrid tras tres anos de prácticas, e decidiu adquirir a botica da rúa Peregrina. A rebotica convertiuse de seguido nun importante punto de tertulia, onde asistirían persoeiros coma Emilia Pardo Bazán, Eugenio Montero Ríos, Práxedes Mateo Sagasta, Pablo Iglesias,ou Miguel de Unamuno. Mantivo unha intensa actividade cultural, sobre todo no eido da música tradicional galega.

O loro Ravachol (bautizado co nome do anarquista francés Ravachol), mascota de Perfecto Feijoo, era moi apreciado na cidade polos seus afamados dialogos e expresións, non sempre correctas, pois era mal falado. Tiña unha chea de frases e expresións, algunhas coma ?se collo a vara?, ?aquí non se fía?, ?vaite de aí, lambón?.

A prensa pontevedresa do 27 de xaneiro de 1913 (en especial El Diario de Pontevedra e La Correspondencia Gallega) faise eco do falecemento o día anterior do loro Ravachol. A morte de tan ilustre persoeiro provoca na sociedade pontevedresa unha profunda sensación de pesar que, unida ao xúbilo propio do tempo carnavalesco, vivido na ciudad sen actos de relevancia, induce a honralo tal como se merecía, organizando un prolongado velorio, os primeros días na botica e despois no local da Sociedad Recreo de Artesanos, e un enterro por todo o alto. Finalmente foi soterrado nunha finca que o boticario tiña en Marcón.

É partir do ano 1985 cando se recupera a súa memoria, organizándose unha incineración da súa efixie para o venres da semana de Entroido. E o venres 19 de febreiro tocou chorar pola morte do loro de máis sona do noso país. Mañá de día de loito. Morreu o loro Ravachol. Choremos todos xuntos

domingo, 8 de agosto de 2021

Federico Cifuentes Pérez

Cando comezou a funcionar o  Colexio Nacional Campolongo (1973-74) estaba de inspector xefe D. Federico Cifuentes Pérez. Parece ser que tivo moito que ver no funcionamento dos  colexios "Centros Pilotos Experimentais" daquela época. En Pontevedra xunto co noso estaba tamén o de Mourente. A filosofía do ensino estivo a cargo da monxa teresiana  Doña Mª Jesús Sánchez García, e baseábase en parte nos principios pedagóxicos da Educación Personalizada que promovía Victor García de la Hoz.  Imos falar neste artigo deste famoso persoiro:

 Foi, entre outras cousa,  un político español.  (Ávila, 1931 - A Coruña, 2012). Os seus cargos foron:  Primeiro presidente da Deputación Provincial de Pontevedra en democracia, xefe da alta inspección do estado en Galicia, inspector de educación e mestre. Premio "Orde Diego de Losada" en primeira clase. Cruz do Mérito Militar con distintivo branco de Primeira Clase. Diploma da Escola Nacional de Administración Pública de Alcalá de Henares.

Naceu en Ávila en 1931, fillo de Federico e Mercedes, obtivo o título de mestre en Primaria no ano 1947. Cursou estudos de Filosofía e Letras na sección de Pedagoxía na Universidade Complutense de Madrid, promoción de 1956. Inicia a súa actividade profesional como profesor do colexio Santiago Apóstolo de 1957 a 1960. Ingresou por oposición no corpo de Inspección de ensino primario do Estado en 1963, sendo destinado á provincia de Pontevedra.

Contraeu matrimonio no ano 1963 con Mª do Rosario Cordeiro Solís, mestra de educación primaria. Foi secretario da inspección provincial de Pontevedra de 1964 a 1969. En 1969 foi nomeado Inspector Xefe do persoal provincial de Pontevedra, en cuxo cargo permaneceu ata 1976. Neste  mesmo ano foi nomeado director técnico da Cidade Infantil Príncipe Felipe, dependente da Deputación de Pontevedra.

Tomou parte nas eleccións municipais de 1979 polo partido político de Unión de Centro Democrático e o 26 de abril dese mesmo ano foi elixido Concelleiro do Concello de Pontevedra, Deputado Provincial e Presidente da Deputación Provincial de Pontevedra ata o ano 1983, no que decide abandonar a política activa e sucédelle no cargo Mariano Rajoy Brey.

No ano 1986 foi nomeado Director da Alta Inspección do Estado en Galicia polo Ministerio de Educación e Ciencia. Xubilouse en 1996. En 1998 foi nomeado membro do Consello Escolar de Galicia polo apartado de "personalidades de recoñecido prestixio no campo da educación" onde permaneceu ata o ano 2000.

Foi delegado provincial de Asociacións e de Cultura; profesor colaborador do Instituto de Ciencias da Educación da Universidade de Santiago de Compostela e correspondente do Instituto de Estudos Políticos.   Faleceu na Coruña no ano 2012 aos 81 anos de idade

sábado, 22 de maio de 2021

Historia do CEP Campolongo

2020

No ano 1972, o Ministerio de Educación e Ciencia, dentro do “Plan de Urgencia para Galicia 1972”, a través da Junta de Construcciones, Instalaciones y Equipamiento Escolar, aproba a construción dun Centro Escolar en Campolongo, para impartir a  Educación Xeneral Básica (EXB). A capacidade prevista para este centro é de 16 unidades. O Ministerio responsabiliza, como Director da construción, a D. Ramón Estalella e Manso de Zúñiga.

Cartaz  1970
O día 1 de marzo do ano 1972 comenzaron  as obras de construción do edificio que axiña se   convirtirá   nun centro piloto, destinado a introducir ensinanzas e experiencias innovadoras no ámbito da educación primaria.  A data de remate das obras foi o 30 de setembro de 1972.

O centro iniciou as súas actividades no ano curso 1973/74 como un centro experimental (C.E.P.), cunha distribución  dos  espazos  adaptados para impartir sesións en macrogrupos para tratar temas xerais e con unha  metodoloxía propia, impulsada pola súa primeira Directora Teresiana, Dña. María Jesús García Sánchez, quen pretendía acercar a filosofía do centro a do Colexio Somosaguas de Madrid, considerado como un dos máis vangardistas da época. Nese  curso (1973-74)  estivo facendo as prácticas de maxisterio, a compañeira Dª  María Luísa V. V. (Marisa) , que sería mestra en Campolongo desde o curso 2008-09 até o 2019-20, curso no que se xubilou . Ela da fe que se traballou moito ese primeiro ano.

Ao longo da súa posta en marcha, o centro contou con profesorado provisional en servizos especiais, a gran maioría mestres xóvenes e procedentes dos recen renovados plans de estudo do Maxisterio, ata que no ano 1977, incorpóranse  ó centro os cinco primeiros  profesores/as  definitivos/as que obtiveron a súa praza no concurso de traslados, para logo no 1978 incorporarse dezaseis novos profesores definitivos e cesando nos seus postos os provisionais. A partir desta data e ata a actualidade, a plantilla do centro foise consolidando con profesores definitivos  con contrastada experiencia, derivada  da necesidade de ter moitos  puntos de experiencia laboral para poder achegarse ás solicitadas  prazas no centro da cidade.

Anos 70
Durante os primeiros anos de funcionamento do centro, para a formación continua do profesorado, recorriuse a prestixiosos profesores das Universidades de Madison e Stanfor de USA, así como a destacados pedagogos do momento (Postiguillo, o Padre Díaz de Rábago, ...), que impartían cursos de actualización en Campolongo.

Unha mostra do vangardismo do centro era a utilización xa no ano 1974 das novas tecnoloxías aplicadas á educación, impartíndose clases prácticas en circuíto pechado de televisión e  comezando a traballar con ordenadores  no centro. 

Despois da Lei do 70 e coa posta en marcha da LOGSE, o centro funciona cunha líña de Educación Preescolar de tres años, outra para catro  e outra para cinco anos, xuntamente con tres líñeas para toda a  E.X.B., chegando incluso a catro líneas durante máis de 10 anos, o que supoñía unha matrícula de case  mil alumnos. Para solucionar o problema da liña 4 optouse por eliminar a liña de preescolar do centro e coller só as 3 liñas de  infantil do colexio anexo ó noso  (EII Crespo Rivas). Rematou o proceso de preescolar no curso 2012-13, pasou de ser un CEIP a ser   CEP . No curso 2019-20 xa non había ningún nivel con liña catro.

Até 2019
O colexio está ubicado no  barrio de Campolongo, un dos mais modernos e o mesmo tempo con  máis historia da cidade, formando parte do parque de Campolongo, cunha longa historia pola súa relación coa antigua Estación Vella do ferrocarril, co río dos Gafos, cos seus muiños, pontes, lavadoiros, cuartel militar, etc. Actualmente funciona como un CEP (Centro de Educación  Primaria) de líña tres e cunha matrícula arredor dos 525 alumnos/as e con unha plantilla de 37 profesores, incluíndo dous profesores especialistas en Educación Física, unha profesora en Educación Musical, catro en Linguas Extranxeiras (Inglés e Francés) e tres de Relixión (unha delas pertencente o Claustro e dúas compartindo docencia con outros centros). Conta tamén con especialistas en Audición e Linguaxe, Pedagoxía Terapéutica, Orientadora, ademais dos servizos de unha coidadora para atender alumnos/as con necesidades educativas especiais.

Lateral Sur
Nestes momentos a plantilla do centro é equilibrada e estable, faltando por cubrirse unha praza de Especialista en E. Física e outra de P.T.con só catro profesores provisionais e unha dirección que presentou a dimisión pero aínda está en funcións, onde a media de idade é de 53,35 anos.  A actividade educativa do centro vese complementada co traballo da Asociación de Nais e Pais (ANPA) que  conta cunha cifra cercana ó 90% de asociados. O colexio está  adscrito ó Instituto Sánchez Cantón.

Panorámica 2020
As instalacións contan con unha superficie aproximada de 3.500 m2, distribuídas da seguinte maneira:

a) Edificio de Dirección-Administración cos despachos de: Dirección, Xefatura de Estudios e Secretaría; despacho de A.P.A., Biblioteca, Aula de Informática e Conserxería.

b) Edificio con dezanove aulas de Educación Primaria, Titorías por niveis, aula de P.T., aula de A.L., Departamento de Orientación, Aula de Idiomas, Aula de Audiovisuais, Sala de Usos Múltiples e Sala de Profesores.

c) Edificio  anexo utilizado como comedor. Antes  eran 3 aulas de Educación Infantil.

d) Edificio para Actividades Deportivas (Pavillón e Patio Cuberto).

e) Vivenda do Conserxe.

f) Parque infantil.

g) Patios de recreos e deportes.

h) Pistas polideportivas exteriores de uso compartido co vecindario.

ARTIGO RELACIONADO

martes, 18 de maio de 2021

Os cárceres de Pontevedra

 (Este arquivo aínda está sen rematar)

Cárcere/Audiencia

A construción deste emblemático edificio (Audiencia) foi feita entre os anos 1851-1859 (primeiro como cárcere). Pero antes deste houbo outras tales como o  cárcere arzobispal na entrada da muralla pola rúa Galera .  "A  rúa dá Galera ou Barral indica o lugar onde se situaba o vello cárcere  arzobispal. Trataríase dunha torre, que na que pola súa  parte baixa servía de porta á muralla. En Pontevedra esta tipo de edificación caeu en desuso e foi ocupada polo peso da fariña, situada na  rúa dous Caos (actual  Zapatería ou  Charino), por carecer dita  rúa de amplitude suficiente para o paso dos carros. A súa nova localización será o Cárcere Vello (na Torre arzobispal) , que o concello  arrienda coa obrigación de restaurar o inmoble.
A Parda até 1991


A publicación de tres debuxos pontevedreses de finais do século  XVI por Sebastián González García-Paz sitúa con exactitude o lugar onde se pensa levantar o novo presidio, á entrada da ponte do Burgo. Ata finais do século  XVII non se volve a ter noticias de consideración sobre este edificio; en 1697 os  mestres de cantería Antonio de Monteagudo e Alonso García de Figueroa emiten o seu xuízo sobre este edificio, levantado sobre o primeiro piar da ponte e arruinado, poñendo en perigo a estabilidade do conxunto, polo que debía ser demolido. Moi posiblemente, o cárcere foi derrubado e levantado de novo, talvez por Pedro Monteagudo, que por estas datas atopábase entretido levantando a casa do conde de Maceda, actual Parador.
Torre e Cárcere Vello

Unha nova época ábrese coa invasión inglesa de 1719, que ocasiona a destrución doutros edificios públicos da vila, como a  Maestranza (actual edificio de Belas Artes). O novo cárcere exponse en 1750. Desta nova etapa posúese o contrato de construción da nova prisión, formalizada en 1750, entre o rexemento, o apoderado  arzobispal e o  maestre de obras Pedro Antonio Ferreira, documento localizado nos fondos do Arquivo Histórico Provincial por Antonio Gil Alcántara.

Os planos que se achegan no prego de condicións presentan un edificio presidido por unha torre de dous pisos: o inferior ocupado por un arco que servía de porta á muralla; na parte superior, a capela. No chan, un rexistro para que os presos poidan atender á misa sen moverse do seu calabozo. Aos lados dunha xanela central, os escudos da vila e do arcebispo. Un corpo anexo fai a función de cárcere da cidade.

O  maestre Pedro Antonio Ferreira dá conta ao concello, en novembro de 1753, de acabar a obra e solicitar o seu recoñecemento. Pouco despois o  maestre Ferreira expón o excesivo gasto que tiveron as obras, basicamente polas levadas a cabo no estaleiro de Ferrol.

A obra de Ferreira tampouco estaba destinada a perpetuarse. Posiblemente o Camiño Real desde Compostela a Pontesampaio, emprendido polo arcebispo Malvar, que altera totalmente a ponte do Burgo, afecte ao cárcere. Tamén na súa ruína participaría a  francesada, ao  parapetarse os invasores dos campesiños en Cotobade. O certo é que, superada a contenda, en 1826, o xuíz do partido xudicial ratifica o seu mal estado. A cancelación do réxime  señorial nas Cortes de Cádiz traspasou o réxime penal á xustiza estatal. Neste ambiente aprobouse pola Real Academia de San Fernando un proxecto presentado por Melchor de Prado, en 1816, que non foi levado a cabo.

Actual prisión de A Lama

Parte do artigo foi copiado e traducido do xornal "Faro de Vigo" dun artigo de Juan Juega

 

Aurora Vidal Martínez

Camino de Belén
Aurora Vidal
Poemas de nenos
 e paxariños

Mestra en Campolongo
Aurora Vidal Martínez nace en Pontevedra o 28 de agosto do ano 1910. Estuda maxisterio en 1931, cursa o Grado Profesional e exerce o ensino como maestra dezmilista en diversos destinos de Galicia, Castellón e Canarias.
 Foi nos anos corenta cando Aurora Vidal Martínez (1910- 2005) comezou de xeito activo a súa carreira como escritora na cidade do Lérez. Alí trabou amizade con escritores e intelectuais de renome, entre eles o propio Álvaro Cunqueiro, Xosé F. Filgueira Valverde ou Herminia Fariña.










Exerceu toda a súa vida de mestra,  
profesión que combinaba cunha práctica literaria variable e heteroxénea, pois cultivou tanto novela como conto, pasando pola poesía e o teatro. Publicou tanto en galego coma en castelán un 'corpus' de creación do que só chegou a publicarse unha pequena parte. De feito a obra Poemas, que publica Follas Novas, está composta por medio cento de composicións da autora, quen se manifesta como poeta en lingua galega en 1958 con Poemas de nenos e paxariños. 

No ano 2010
, centenario do seu aniversario, tanto o Concello de Pontevedra como o CEP Campolongo, colexio onde se xubilou, fixéronlle unha pequena homenaxe. O Concello cunha placa na casa onde vivía e o colexio cunha exposición dos seus libros e traballos dalgúns dos seus poemas. Ver na revista (páxinas 72-73). Ler máis

O teu cole na historia. Coñecendo a nosa contorna

 O  colectivo Polo Correo do Vento, en colaboración co Concello de Pontevedra está a facer uns murais polos colexios co título “O teu cole na historia. Coñece a túa contorna”. No mural que pintaron no CEP Campolongo están representados O río GafosA Audiencia, O Pazo e as súas pistas, A Vella Estación do trenAurora Vidal, O CEP Campolongo e As Camelias.  Máis na wikipedia sobre Campolongo.

Ver o Mural na prensa  Outros murais de centros educativos:


sábado, 20 de febreiro de 2021

Aeromodelismo en Campolongo

En 1956 celebrábase nas instalacións polideportivas do expoliado Pazo dos Marqueses de Léis o Campionato Nacional de Aeromodelismo.

xoves, 14 de xaneiro de 2021

Xosé Velo en Vigo - A guerrilla antifranquista na provincia de Pontevedra

 Nesta curtametraxe documental, realizada por Arraianos Producións para ACUDE Rural e a Deputación de Pontevedra, divulgase un aspecto moi descoñecido da biografía de Xosé Velo Mosquera, a súa vinculación coa guerrilla antifranquista galega na provincia de Pontevedra durante os anos en que este galeguista histórico vivíu en Vigo, antes de ter que fuxir a Portugal e exiliarse en Venezuela. Un percorrido audiovisual dirixido por Aser Álvarez e Nadia Sniba, con animacións de Aldán Delgado e con banda sonora orixinal de Sindo Otero Badás, musicando un poema inédito de Xosé Velo Mosquera.